Tóm tắt
Ung thư phổi (UTP) là một trong những ung thư phổ biến nhất trên thế giới trong nhiều thập kỉ qua. Theo thống kê của Globocan 2022, UTP đứng hàng thứ ba về tỉ lệ mới mắc ở cả hai giới và là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu do ung thư.
Hiện nay, phân loại mô bệnh học UTP của Tổ chức Y tế Thế giới (TCYTTG) được sử dụng rộng rãi nhất. Việc chẩn đoán chính xác các típ mô bệnh học có ý nghĩa vô cùng quan trọng trong việc xác định phương pháp điều trị cũng như tiên lượng bệnh.
Điều trị UTP đã trải qua nhiều giai đoạn phát triển, từ các phương pháp truyền thống như phẫu thuật, xạ trị, hóa trị đến các liệu pháp nhắm trúng đích. Gần đây, một trong những phương pháp điều trị mới cho ung thư phổi không tế bào nhỏ (UTPKTBN) ở giai đoạn di căn và tiến xa là liệu pháp ức chế điểm kiểm soát miễn dịch, nhắm vào PD-1/PD-L1.Việc đánh giá mức độ biểu hiện PD-L1 trong UTP đóng vai trò quan trọng trong việc lựa chọn điều trị bằng thuốc kháng PD-1/PD-L1 và tiên lượng khả năng đáp ứng. Ngoài ra, một số nghiên cứu còn chỉ ra rằng mức độ biểu hiện PD-L1 có tương quan với các yếu tố tiên lượng khác của UTP.
Mặt khác, những năm gần đây đã có nhiều nghiên cứu tập trung vào lĩnh vực vi môi trường u (Tumor Microenvironment-TME), đặc biệt là lympho bào xâm nhập khối u (tumor infiltrating lymphocyte-TILs) và cấu trúc nang lympho bậc 3 (Tertiary lymphoid structures - TLSs). Các nghiên cứu cho thấy có sự liên quan giữa TME với đáp ứng điều trị và tiên lượng bệnh. Trong đó, TILs và TLSs là hai yếu tố đáp ứng miễn dịch trực tiếp và toàn diện chống lại khối u. Trong TME, tế bào lympho CD4+ và CD8+ đều được biết là gây ra biểu hiện PD-L1 trên tế bào khối u thông qua cơ chế qua trung gian IFN-g (Interferon gamma). Vì vậy, một khối u biểu hiện PD-L1 và có sự xâm nhập dày đặc của CD8+, CD4+ có thể đáp ứng tốt hơn với các chất ức chế PD1/PD-L1.
Việc đánh giá và định lượng miễn dịch trong ung thư có vai trò quan trọng trong việc thiết lập "thang điểm miễn dịch” (Immunoscore, IS) cho UTPKTBN. IS đã được chứng minh có giá trị tiên lượng vượt trội so với hệ thống phân loại giai đoạn TNM, giúp phân tầng bệnh nhân hiệu quả hơn, dự đoán phản ứng với các liệu pháp điều trị, tiên lượng bệnh, và nhận diện những bệnh nhân có nguy cơ tái phát cao, từ đó nâng cao chất lượng cuộc sống cho bệnh nhân.
Ở Việt Nam, hiện nay đã có một số đề tài nghiên cứu về sự biểu hiện của PD-L1 trên bệnh nhân UTPKTBN nhưng chưa có nghiên cứu nào đánh giá sự tương tác giữa trục miễn dịch PD-1/PD-L1 và chức năng tế bào T gây độc CD8+, tế bào T trợ giúp CD4+, xác định rõ vai trò dự đoán của TILs đối với liệu pháp miễn dịch cũng như vai trò của chúng như một chỉ số tiên lượng và điều trị cho bệnh nhân UTPKTBN.
Nghiên cứu này sẽ trả lời hai câu hỏi nghiên cứu: Đặc điểm vi môi trường u (TILs, TLSs, PDL-1, CD4, CD8) biểu hiện như thế nào ở bệnh nhân UTPKTBN? và Các đặc điểm vi môi trường u có liên quan như thế nào với một số yếu tố tiên lượng và thời gian sống thêm của bệnh nhân UTPKTBN?
