Tóm tắt
- Lý do thực hiện đề tài
Vấn đề sức khỏe tâm thần, cụ thể là trầm cảm trước sinh ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát triển của thai nhi như trẻ sinh non, nhẹ cân, chậm phát triển trí não. Bên cạnh đó, trầm cảm còn liên quan đến giảm khả năng chăm sóc thai sản cũng như chăm sóc trẻ sơ sinh, và tăng nguy cơ sử dụng chất gây nghiện, giảm ngon miệng và tự sát.
Rất nhiều dạng căng thẳng trong cuộc sống được quy kết là nguyên nhân gây ra trầm cảm trước sinh. Tuy nhiên, tại Việt Nam vẫn chưa có nhiều thông tin về dạng căng thẳng nào dẫn đến trầm cảm trước sinh cũng như thông qua cơ chế nào. Việc mô hình hóa các quá trình căng thẳng dựa trên mô hình lý thuyết có thể nâng cao sự hiểu biết về các mối quan hệ nhân quả giữa yếu tố nguy cơ và trầm cảm.
Tại thành phố Huế, tỷ lệ trầm cảm trước sinh dao động từ 8,7%- 12,7% từ nghiên cứu của Lương Thanh Bảo Yến và cộng sự trên 150 phụ nữ mang thai 3 tháng cuối tại cộng đồng và của Nguyễn Thiện Phương và cộng sự ở 903 phụ nữ mang thai 3 tháng cuối tại đến khám tại bệnh viện (Luong-Thanh et al., 2021; Nguyễn Thiện Phương et al., 2020). Các yếu tố nguy cơ được phân tích độc lập với trầm cảm trước sinh và chưa xây dựng được mô hình nguy cơ tiềm ẩn.
Từ những lý do trên, nghiên cứu của chúng tôi sử dụng phân tích SEM để mô tả các mối quan hệ trực tiếp, gián tiếp và độ mạnh của các mối quan hệ giữa yếu tố nguy cơ và trầm cảm trước sinh dựa trên mô hình quá trình stress của Peirlin. Từ đó, các bằng chứng cụ thể dựa trên mô hình sẽ có giá trị cho các nhà hoạch định chính sách và cộng đồng trong quá trình dự phòng trầm cảm trước sinh thông qua tác động vào các yếu tố nguy cơ cụ thể.
- Mục tiêu:
Mục tiêu chung: Mô tả tình hình trầm cảm trước sinh và mối quan hệ nhân quả giữa các yếu tố nguy cơ và trầm cảm ở phụ nữ mang thai tại Thành phố Huế bằng phân tích SEM
Mục tiêu cụ thể:
- Xác định tỷ lệ mắc trầm cảm ở phụ nữ mang thai tại Thành phố Huế năm 2025.
- Khảo sát mối quan hệ nhân quả giữa các yếu tố nguy cơ và trầm cảm ở phụ nữ mang thai tại Thành phố Huế bằng phân tích SEM.
- Nội dung nghiên cứu:
(1) Xác định tỷ lệ mắc trầm cảm ở phụ nữ mang thai tại Thành phố Huế.
Thang đo trầm cảm sau sinh (EPDS) đã được chuẩn hóa và chứng minh có giá trị trong việc sàng lọc trầm cảm trước sinh cho người Việt Nam.
(2) Khảo sát mối quan hệ nhân quả giữa các yếu tố tác nhân, yếu tố trung gian và trầm cảm ở phụ nữ mang thai tại Thành phố Huế bằng phân tích SEM.
Nghiên cứu áp dụng mô hình quá trình căng thẳng của Peirlin và cộng sự, bao gồm 3 phạm vi khái niệm chính: tác nhân gây căng thẳng, yếu tố trung gian và biểu hiện của căng thẳng thông qua các rối loạn tâm thần (Pearlin LI, 1999). Từ đó, chúng tôi tìm hiểu các mối quan hệ trực tiếp, gián tiếp, độ mạnh của các mối quan hệ giữa nhóm biến tác nhân, nhóm biến trung gian và trầm cảm trước sinh bằng phân tích mô hình cấu trúc tuyến tính (SEM).
4. Phương pháp nghiên cứu: Nghiên cứu mô tả cắt ngang với cỡ mẫu 581 phụ nữ mang thai ở quý 2 và quý 3 của thai kỳ đang sinh sống tại thành phố Huế.
5. Hiệu quả dự kiến
Sau khi hoàn thành nghiên cứu, các yếu tố liên quan trực tiếp, gián tiếp, độ mạnh của các mối quan hệ nhân quả giữa biến số nguy cơ và trầm cảm trước sinh được xác định. Từ đó, các chương trình can thiệp được xây dựng để đề phòng và kiểm soát trầm cảm trước sinh một cách hiệu quả góp phần nâng cao sức khỏe và chất lượng cuộc sống cho bà mẹ, trẻ sơ sinh và gia đình tại thành phố Huế nói riêng và tại Việt Nam nói chung.
