Tóm tắt

Lý do tiến hành đề tài

Sau sinh, nhiều phụ nữ trải qua các trạng thái cảm xúc tiêu cực như buồn bã, mệt mỏi hoặc căng thẳng kéo dài. Tình trạng này được xác định là trầm cảm sau sinh (Postpartum Depression - PPD), có thể gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng chăm sóc bản thân và trẻ sơ sinh của người mẹ. Nếu không được phát hiện và can thiệp kịp thời, PPD có thể ảnh hưởng lâu dài đến sức khỏe tinh thần của người mẹ, mối quan hệ mẹ - con, cũng như sự phát triển toàn diện của trẻ.

Trên toàn cầu và tại Việt Nam, tỷ lệ phụ nữ mắc PPD tương đối cao, tuy nhiên phần lớn các trường hợp chưa được nhận biết và điều trị đầy đủ. Tại Việt Nam, các dịch vụ chăm sóc sức khỏe tâm thần vẫn còn hạn chế. Trong khi đó, chăm sóc trước sinh chủ yếu tập trung vào các chỉ số sức khỏe thể chất, việc sàng lọc và hỗ trợ sức khỏe tinh thần cho phụ nữ mang thai chưa được lồng ghép một cách hệ thống trong các đợt khám thai định kỳ.

Nhằm phòng ngừa trầm cảm sau sinh, nhiều quốc gia đã triển khai các biện pháp can thiệp như chương trình tập thể dục, liệu pháp tâm lý, hoặc thăm nhà sau sinh. Tuy nhiên, các phương pháp này thường đòi hỏi nguồn lực lớn và khó áp dụng tại các khu vực có điều kiện kinh tế hạn chế. Một giải pháp can thiệp đã được chứng minh là hiệu quả và khả thi tại cả các nước phát triển lẫn đang phát triển là chương trình giáo dục tâm lý (psychoeducation). Đây là hình thức can thiệp giúp nâng cao kiến thức của người mẹ về sức khỏe tâm thần, kỹ năng chăm sóc bản thân và con nhỏ, khả năng quản lý căng thẳng và điều chỉnh cảm xúc, đồng thời thúc đẩy sự hỗ trợ từ gia đình và cộng đồng.

Mục tiêu nghiên cứu:

Nghiên cứu này nhằm phát triển và đánh giá hiệu quả của một chương trình giáo dục tâm lý trong việc phòng ngừa trầm cảm sau sinh ở phụ nữ mang thai tại Việt Nam.

Phương pháp nghiên cứu:

Nghiên cứu kết hợp giữa nghiên cứu định tính và định lượng. Nghiên cứu định tính thực hiện trước để khai phá các yếu tố liên quan đến trầm cảm sau sinh và các yếu tố cốt lõi của lý thuyết nhận thức xã hội trong xây dựng chương trình can thiệp. Nghiên cứu định lượng sử dụng nghiên cứu can thiệp theo cụm tại cộng đồng. Nhóm can thiệp nhận chương trường can thiệp tâm lý và nhóm chứng nhận sổ hướng dẫn chăm sóc mẹ và bé theo hướng quy định của Bộ Y tế.

Ý nghĩa của nghiên cứu

Chương trình được xây dựng dựa trên cơ sở lý thuyết và thực tiễn phù hợp với văn hóa, hoàn cảnh sống và nhu cầu của phụ nữ Việt Nam, đảm bảo tính khả thi và tôn trọng yếu tố địa phương. Thông qua nghiên cứu, nhóm tác giả kỳ vọng đóng góp vào việc phát triển các mô hình can thiệp hiệu quả trong chăm sóc sức khỏe tinh thần cho phụ nữ mang thai và sau sinh tại Việt Nam.