Tóm tắt
Ung thư cổ tử cung (UTCTC) vẫn là một trong những loại ung thư phổ biến nhất và là nguyên nhân gây tử vong liên quan đến ung thư ở phụ nữ trên toàn cầu, chiếm lần lượt 6,5% và 7,7% tổng số ca ung thư. Năm 2022, ước tính có 662.301 phụ nữ được chẩn đoán mắc UTCTC trên toàn thế giới và khoảng 348.874 phụ nữ tử vong vì căn bệnh này. Đây là một thách thức sức khỏe cộng đồng đáng kể, đe dọa sức khỏe của phụ nữ. Tại Việt Nam, UTCTC là loại ung thư phổ biến thứ sáu ở phụ nữ, với 4.612 ca mắc mới (7,8 trên 100.000 phụ nữ) và 2.571 ca tử vong (3,8 trên 100.000 phụ nữ) vào năm 2022. Gánh nặng UTCTC khác nhau giữa các vùng ở Việt Nam, với tỷ lệ cao hơn ở các tỉnh phía Nam. Các dự báo cho thấy nếu không có can thiệp, 218.907 phụ nữ ở Việt Nam có thể tử vong vì UTCTC vào năm 2070 và 449.656 vào năm 2120.
Vào tháng 11 năm 2020, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã đưa ra chiến lược toàn cầu nhằm loại bỏ UTCTC như một vấn đề sức khỏe cộng đồng. Chiến lược này đặt ra ngưỡng loại trừ là 4 ca/100.000 phụ nữ, đạt được vào năm 2030 thông qua:
- Độ bao phủ tiêm chủng HPV đạt 90% cho trẻ em gái trước 15 tuổi.
- Độ bao phủ sàng lọc đạt 70% bằng các xét nghiệm hiệu suất cao trước 35 và 45 tuổi.
- Độ bao phủ điều trị và chăm sóc đạt 90% cho phụ nữ bị tiền ung thư hoặc ung thư cổ tử cung.
Năm 2016, với sự hỗ trợ của UNFPA, Bộ Y tế đã ban hành Kế hoạch hành động quốc gia về phòng chống UTCTC tại Việt Nam (2016-2025). Kế hoạch này nhằm mục tiêu đạt 60% độ bao phủ sàng lọc UTCTC cho phụ nữ từ 30 đến 54 tuổi vào năm 2025, triển khai xét nghiệm tế bào học ở tất cả các bệnh viện tỉnh và thành phố, và giáo dục ít nhất 70% người trưởng thành về căn bệnh này. Chiến lược quốc gia toàn diện bao gồm tiêm chủng HPV, sàng lọc và điều trị tiền ung thư và ung thư cổ tử cung.
Tuy nhiên, việc thực hiện và quản lý tất cả các chương trình phòng chống UTCTC còn thiếu tính hệ thống. Để hỗ trợ Việt Nam xây dựng và thực hiện các chiến lược quốc gia liên quan phù hợp với các khuyến nghị của WHO cho giai đoạn 2026-2030, cần phải rà soát kế hoạch hành động quốc gia giai đoạn 2016-2025.
