Tóm tắt
Biến đổi khí hậu phản ánh sự thay đổi dài hạn về nhiệt độ và các hiện tượng thời tiết trên các khu vực và toàn cầu. Trong thế kỷ XXI, chúng ta ngày càng nhận thấy rõ mối đe dọa từ biến đổi khí hậu đối với sức khỏe con người và các quốc gia trên thế giới. Giai đoạn từ 2011 đến 2020 đã được ghi nhận là thập kỷ nóng nhất trong lịch sử, và năm 2024 vừa qua đã trở thành năm nóng nhất được ghi nhận với nhiệt độ trung bình toàn cầu cao hơn 1,55°C so với thời kỳ tiền công nghiệp công nghiệp (1850-1900), đánh dấu sự gia tăng đáng kể so với mức 1,2°C trong các năm trước đó [1]. Ngoài các đợt nắng nóng, biến đổi khí hậu còn gây ra các đợt giá lạnh khắc nghiệt, thay đổi độ ẩm và lượng mưa, dẫn đến những tác động xấu đối với sức khỏe, gia tăng tỷ lệ nhập viện và tử vong từ các bệnh liên quan đến thời tiết và khí hậu, bao gồm tim mạch, hô hấp, các bệnh truyền nhiễm và bệnh da [2].
Trên thế giới, bệnh da đã thu hút rất nhiều sự quan tâm trong những năm qua vì tính phổ biến và khả năng phòng ngừa và kiểm soát bệnh [3]. Năm 2017, các bệnh về da là nguyên nhân đứng hàng thứ 18 trong số năm sống được điều chỉnh theo mức độ tàn tật (DALYs) trên toàn cầu và là nguyên nhân đứng hàng thứ tư của gánh nặng bệnh tật không gây tử vong trên toàn thế giới [4]. Tại Châu Phi, ước tính các bệnh về da ảnh hưởng đến từ 21% đến 87% trẻ em và là nguyên nhân dẫn đến khoảng một phần ba các lượt khám bệnh ngoại trú nhi khoa và da [5]. Bên cạnh đó, sự đóng góp của các bệnh da vào tỷ lệ bệnh tật chung đã tạo ra một gánh nặng đáng kể cho cộng đồng, làm tăng gánh nặng tài chính và nhân lực của các dịch vụ y tế [3].
Bên cạnh các yếu tố nguy cơ nội tại như cơ địa da, di truyền và miễn dịch, các yếu tố môi trường bên ngoài như nhiệt độ không khí, độ ẩm và biến động thời tiết được xác định là những tác nhân quan trọng ảnh hưởng đến sự xuất hiện và mức độ nặng của các bệnh da [2]. Nhiệt độ cao và nhiệt độ thấp đều được ghi nhận có liên quan đến sự gia tăng số lượt khám bệnh da. Một nghiên cứu tại Đan Mạch cho thấy khi nhiệt độ giảm 1°C, số lượt khám bệnh viêm da cơ địa tăng thêm trung bình 2 lượt mỗi ngày [6]. Tương tự, nghiên cứu đa địa điểm tại Trung Quốc trên 18 địa phương cũng ghi nhận rằng trong mùa nóng, mỗi khi nhiệt độ trung bình tăng thêm 1°C, số lượt khám bệnh da tăng 1,25% [2]. Cùng với sự gia tăng nhiệt độ toàn cầu, dự kiến sẽ có hàng trăm triệu người tiếp xúc với mức nhiệt độ cao hơn trong tương lai, làm gia tăng gánh nặng bệnh da toàn cầu [2]. Không chỉ nhiệt độ, độ ẩm không khí cũng đóng vai trò quan trọng: nghiên cứu thuần thập tại Trung Quốc chỉ ra rằng mỗi 10% tăng độ ẩm tương đối làm tăng 10% nguy cơ kiểm soát kém bệnh viêm da cơ địa. Những biến động cực đoan về nhiệt độ và độ ẩm, đặc biệt khi xảy ra đồng thời, đã được chứng minh là làm suy yếu hàng rào bảo vệ da, thúc đẩy phản ứng viêm và làm nặng thêm các bệnh da như viêm da cơ địa, chàm và các bệnh da liên quan đến rối loạn miễn dịch [7].
Việt Nam là một nước đang phát triển chịu tác động lớn của biến đổi khí hậu [8]. Tuy nhiên, hiện có rất ít các nghiên cứu có báo cáo về mối liên quan giữa nhiệt độ, độ ẩm và bệnh da. Bên cạnh đó, các đánh giá cụ thể về liên quan giữa nhiệt độ, độ ẩm như nhiệt độ, độ ẩm với số trường hợp mắc bệnh da tại Việt Nam nói chung và tỉnh Lâm Đồng nói riêng vẫn chưa được thực hiện nhằm góp phần dự phòng bệnh da trong tương lai.
Xuất phát từ những thực tế trên, chúng tôi tiến hành nghiên cứu đề tài: “Khảo sát mối tương quan giữa số lượt khám bệnh da với nhiệt độ, độ ẩm không khí tại tỉnh Lâm Đồng giai đoạn 2022-2024”, với hai mục tiêu:
