Tóm tắt
Đau cột sống thắt lưng là một bệnh lý thường gặp trong thực hành lâm sàng do rất nhiều nguyên nhân gây ra, ở mọi lứa tuổi, mọi ngành nghề. Bệnh hay gặp ở lứa tuổi trung niên, người già nhưng hiện nay đang có xu hướng ngày càng trẻ hóa do lối sống thiếu vận động [1].
Theo Y học hiện đại, đau thắt lưng gồm các nguyên nhân như nguyên nhân cơ học: căng giãn cơ, dây chằng cạnh cột sống quá mức, thoái hóa đĩa đệm cột sống, thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng, trượt thân đốt sống, dị dạng thân đốt sống, loãng xương nguyên phát, hoặc nguyên nhân không do nguyên nhân cơ học như viêm cột sống dính khớp, viêm khớp dạng thấp hoặc do nhiễm khuẩn, ung thư, ung thư di căn, bệnh đa u tủy xương, u vùng cột sống,… [1].
Khoảng 65-80% những người trưởng thành trong cộng đồng có đau cột sống thắt lưng cấp tính hoặc từng đợt một vài lần trong cuộc đời và khoảng 10% số này chuyển thành đau cột sống thắt lưng mạn tính [2], [3]. Theo thống kê của WHO cho thấy có 0,3-0,5% dân số bị bệnh lý về khớp thì trong đó có 20% bị thoái hóa khớp. Một số nghiên cứu ở Hoa kì năm 2015 ước tính đau thắt lưng ảnh hưởng đến khoảng 100 triệu người trưởng thành với tốn kém chi phí điều trị lên tới 635 tỷ đô mỗi năm [4]. Ở Anh, mỗi năm có 2,2 triệu người đến khám vì lí do đau vùng thắt lưng, 10% - 20% trong số này phải nằm viện điều trị [5]. Ở Việt Nam thoái hóa khớp chiếm 10,41% các bệnh về xương khớp, vị trí thường bị thoái hóa nhiều nhất là cột sống thắt lưng chiếm 31,12% [6], [7], [8]. Theo Y học hiện đại điều trị đau thắt lưng do thoái hóa cột sống thắt lưng chủ yếu sử dụng các nhóm thuốc chống viêm, giảm đau, giãn cơ, kết hợp tia hồng ngoại, sóng ngắn, siêu âm, kéo giãn cột sống thắt lưng [9].
Theo y học cổ truyền, đau thắt lưng do thoái hóa cột sống nằm trong phạm vi chứng yêu thống với đặc điểm chứng trạng đau nhức, tê bì, hạn chế vận động vùng thắt lưng. Thắt lưng là phủ của thận nên đau thắt lưng có quan hệ mật thiết với tạng thận.
Điện mãng châm là phương pháp kết hợp giữa châm cứu và điện trị liệu, một số nghiên cứu trên thế giới cho thấy rằng điện châm có thể mang lại hiệu quả tốt cho việc giảm đau, tăng cường khả năng vận động và cải thiện chất lượng cuộc sống [10]. Là phương pháp dùng kim dài với kỹ thuật châm thông kinh – liên kinh – thấu kinh để điều hòa khí huyết [11]. Phương pháp “Giác hơi” có lịch sử rất lâu đời, sớm được ghi chép trong cổ văn trong “Bản thảo cương mục thập di” của tác giả Triệu Học Mẫn. Phương pháp dùng nhiệt độ cao (lửa) làm giãn nở và đẩy không khí ra bên ngoài, tạo áp suất âm trong lòng ống giác, gây ra lực hút lên các vị trí huyệt, điều trị chứng đau do phong hàn thấp, chứng tý. Ngày nay có nhiều phương pháp giác hơi, một trong số đó là giác chân không: dùng bơm hút khí trong lòng ống giác tạo áp lực âm [12].
Khoa Y dược cổ truyền, Bệnh viện đa khoa khu vực miền núi phía bắc Quảng Nam hàng năm khám và điều trị lượng bệnh nhân có chẩn đoán đau thắt lưng do thoái hóa cột sống, đa phần bệnh nhân là người lớn tuổi, đau thắt lưng đã lâu, thường điều trị nhiều đợt. Tại khoa chúng tôi sử dụng kết hợp nhiều phương pháp điều trị để mang lại hiệu quả cao nhất, một trong số đó là sử dụng điện mãng châm, giác hơi kết hợp với bài thuốc Độc hoạt tang ký sinh thang để điều trị cho những bệnh nhân trên. Việc điều trị mang lại hiệu quả giảm đau cũng như cải thiện các triệu chứng y học hiện đại lẫn y học cổ truyền, tuy nhiên chưa có đề tài nào đánh giá về phương pháp này nên chúng tôi tiến hành đề tài “Đánh giá hiệu quả điều trị đau thắt lưng do thoái hóa cột sống bằng phương pháp điện mãng châm kết hợp với giác hơi và bài thuốc Độc hoạt tang ký sinh thang” tại Bệnh viện đa khoa khu vực miền núi phía bắc Quảng Nam, với hai mục tiêu sau:
- Khảo sát đặc điểm lâm sàng và cận lâm sàng của bệnh nhân đau thắt lưng do thoái hóa cột sống tại Bệnh Viện Đa khoa khu vực miền núi phía bắc Quảng Nam.
- Đánh giá hiệu quả điều trị đau thắt lưng do thoái hóa cột sống bằng phương pháp điện mãng châm kết hợp giác hơi và bài thuốc Độc hoạt tang ký sinh thang ở đối tượng trên.
