Tóm tắt
Viêm màng não mủ do vi khuẩn (VMNVK) là tình trạng nhiễm khuẩn cấp tính của màng não do một số vi khuẩn sinh mủ gây nên. Hàng năm trên toàn thế giới có khoảng 318.000 ca tử vong do VMNVK. Tỷ lệ mắc bệnh dao động từ khoảng 0,9 trên 100.000 người mỗi năm ở các nước có thu nhập cao và khoảng 10 - 80 trên 100.000 người mỗi năm ở các quốc gia có thu nhập thấp và trung bình. Tỷ lệ tử vong ở người lớn và trẻ sơ sinh bị VMNVK dao động từ 6% đến 54%. Tỷ lệ tử vong cũng dao động từ 10% ở các nước thu nhập cao đến 58% ở các nước thu nhập thấp. Nguy cơ để lại di chứng thần kinh, chẳng hạn như khiếm khuyết thần kinh khu trú (liệt nửa người, bệnh lý thần kinh sọ não), giảm thính lực và suy giảm trí nhớ, cũng khác nhau, từ 9,4% ở Châu Âu đến 25% ở Châu Phi. [24]
VMNVK là bệnh nhiễm trùng hệ thần kinh trung ương có nguy cơ đe dọa đến tính mạng, đặc biệt ở người lớn. Tỷ lệ tử vong cao và di chứng do bệnh còn nặng nề. Nguyên nhân phổ biến nhất gây viêm màng não do vi khuẩn là Neisseria meningitidis, Haemophilus influenzae type b, Streptococcus pneumoniae, Streptococus suis,....
VMNVK là tình trạng cấp tính đòi hỏi phải chẩn đoán sớm và bắt đầu điều trị kháng sinh tĩnh mạch ngay lập tức, việc trì hoãn điều trị sẽ làm tăng kết quả bất lợi cho bệnh nhân. Hơn nữa, các dấu hiệu và triệu chứng thường không đặc hiệu trong giai đoạn đầu của viêm màng não và không phải lúc nào cũng có thể chẩn đoán dựa trên việc xét nghiệm dịch não tủy (DNT). Nuôi cấy vi khuẩn dịch não tủy dương tính và nhuộm Gram được coi là tiêu chuẩn vàng trong chẩn đoán viêm màng não do vi khuẩn.
Ở hầu hết các bệnh viện, việc chẩn đoán VMNVK vẫn dựa vào nồng độ protein dịch não tủy tăng, đường giảm và bạch cầu dịch não tủy tăng với thành phần bạch cầu đa nhân trung tính chiếm ưu thế. Tuy nhiên, các thông số trên thay đổi đa dạng trong một số trường hợp không điển hình. Đặc biệt, trong trường hợp bệnh nhân đã được điều trị kháng sinh trước đó.
Việc xác định các yếu tố liên quan biến chứng giúp xây dựng chiến lược điều trị phù hợp cho từng bệnh nhân. Trên thế giới, các nghiên cứu thuần tập đã xác định một số yếu tố liên quan biến chứng ở bệnh nhân VMNVK người lớn bao gồm lớn tuổi, rối loạn tri giác, nhiễm nhiễm trực khuẩn gram âm, có cơn động kinh trong vòng 48 giờ. [4], [13], [18], [32]
Ở nước ta, cho đến nay chưa có nhiều nghiên cứu về biến chứng của VMNVK và các yếu tố liên quan ở bệnh nhân VMNVK người lớn. Để góp phần tìm hiểu rõ hơn bệnh VMNVK và các yếu tố liên quan đến biến chứng, nhằm phục vụ tốt hơn cho công tác chẩn đoán, điều trị trên bệnh nhân VMNVK, chúng tôi tiến hành nghiên cứu đề tài này nhằm các mục tiêu:
- Khảo sát một số đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng và biến chứng ở bệnh nhân viêm màng não mủ do vi khuẩn người lớn
- Nghiên cứu một số yếu tố liên quan với biến chứng ở đối tượng nghiên cứu.
