Tóm tắt

Gãy xương đòn là loại gãy xương phổ biến đứng thứ mười, chiếm tỷ lệ mắc hàng năm khoảng từ 37 - 64/ 100.000 người [1], [2], [3], [4]. Nó chiếm khoảng 4% trong tổng số các loại gãy xương [1], [5], [6], [7]. Ở Việt Nam, nguyên nhân gãy xương đòn thường do tai nạn giao thông với cơ chế đập mặt ngoài vai gây gián tiếp gãy xương đòn [8].

Gãy xương đòn có thể gặp dưới dạng gãy đơn giản hoặc gãy phức tạp, loại gãy được xem là phức tạp khi có một hoặc nhiều mảnh gãy rời. Tùy độ mạnh của sang chấn mà xương gãy có phức tạp hay không, gãy phức tạp xương đòn thường di lệch nhiều, đe dọa chọc thủng da và tổn thương thần kinh mạch máu dưới đòn, gây ảnh hướng đến sự liền xương và thẩm mỹ vùng vai sau khi hồi phục. Đây là loại gãy xương ít nguy hiểm tới tính mạng, nắn di lệch thì thường dễ nhưng cố định ổ gãy tránh di lệch thứ phát thì rất khó khăn dẫn đến một số trường hợp bị mất cơ năng kéo dài, đau nhiều tại ổ gãy và kèm theo đó là nguy cơ khớp giả trong điều trị bảo tồn.

Trước đây, điều trị gãy kín xương đòn chủ yếu là bảo tồn với rất nhiều phương pháp khác nhau như cố định bằng vòng treo arnault, cố định bằng đai số 8, cố định bằng bó bột kiểu Desault, bằng áo Desault… và đều đạt kết quả liền xương khá tốt. Các phương pháp điều trị bảo tồn đều có những điểm hạn chế như kết quả nắn chỉnh phục hồi về giải phẫu không cao, bệnh nhân phải cố định trong một thời gian dài, tỷ lệ liền xương lệch ảnh hưởng đến thẩm mỹ còn cao, chức năng vận động của khớp vai thường bị hạn chế do bất động lâu trong một thời gian dài…[8].

Với gãy thân xương đòn ở trẻ hoặc người cao tuổi ít di lệch thì phương pháp điều trị bảo tồn thường được chọn lựa. Tuy nhiên, với gãy phức tạp, di lệch ở người trẻ thì phương pháp thường được lựa chọn là phẫu thuật. Phương pháp phẫu thuật kết hợp xương phải phụ thuộc vào loại gãy, loại dụng cụ, thiết bị ở hiện tại.

Phẫu thuật giúp phục hồi hình thái giải phẫu và cố định vững chắc ổ gãy xương đòn bằng các phương tiện kết hợp bên trong. Lợi ích của điều trị bằng phẫu thuật so với điều trị bảo tồn giúp vết thương mau lành hơn, giảm nguy cơ không liền xương và di lệch, kết quả chức năng chi trên được cải thiện [9]. Có nhiều phương pháp kết hợp xương đòn, trong số đó kết hợp xương nẹp vít là phương pháp bảo đảm cố định vững chắc ổ gãy, cho phép người bệnh vận động sớm để phục hồi chức năng. Vận động sớm sau phẫu thuật cố định gãy xương đòn đã được chỉ ra là an toàn [10].

Năm 2023 Chhay Leanghour và cộng sự báo cáo điều trị 78 bệnh nhân trưởng thành gãy thân xương đòn tại Bệnh viện hữu nghị Việt Đức, kết hợp xương bằng nẹp vít, kết quả cho thấy hiệu quả của phương pháp phẫu thuật sử dụng nẹp vít rất tích cực. 100% bệnh nhân liền vết mổ kỳ đầu, không có trường hợp nhiễm khuẩn hoặc viêm rò vết mổ. 97,4% bệnh nhân có sẹo mổ mềm mại, không dính xương, không viêm. Không có bệnh nhân có sẹo mổ dính xương và rò mủ [11].

Xuất phát từ những lý do trên, cùng với sự phát triển của các phương tiện kết hợp xương ngày càng hoàn thiện, ngày nay chỉ định điều trị phẫu thuật gãy kín xương đòn đã được mở rộng.

Tại Bệnh Viện Đại học Y Dược Huế, phẫu thuật kết hợp xương cho bệnh nhân gãy thân xương đòn đã được tiến hành từ lâu. Nhằm cung cấp bằng chứng một cách đầy đù về tình hình điều trị gãy thân xương đòn bằng kết hợp xương nẹp vít tại Bệnh viện Đại học Y Dược Huế, qua đó rút kinh nghiệm và nâng cao chất lượng điều trị, chúng tôi lựa chọn đề tài: "Đánh giá kết quả điều trị gãy thân xương đòn bằng nẹp vít" với mục tiêu:

1. Nghiên cứu đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng của gãyphức tạp thân xương đòn.
2. Đánh giá kết quả điều trị gãyphức tạp thân xương đòn bằng kết hợp xương nẹp vít.